پرداخت الکترونیک

با گسترش و پیشرفت روزافزون فناوری‌های نوین، همه ابعاد زندگی انسان تحت تاثیر قرار گرفته است. این پیشرفت‌، حوزه اقتصاد و نظام بانکی را نیز در بر گرفته است. به‌کارگیری تکنولوژی در اقتصاد و تجارت تحولات عظیمی ایجاد کرد.

به کمک تکنولوژی، سرعت و دقت معاملات و پرداخت‌ها دگرگون شد. پرداخت‌ الکترونیکی یکی از اصلی‌ترین رهاوردهای تکنولوژی برای تجارت است. پرداخت‌های الکترونیک در زمان کوتاهی، جایگاه مهمی در تجارت مدرن پیدا کردند. این نوع پرداخت شامل انجام کلیه عملیات‌های بانکی و مالی توسط دستگاه‌های الکترونیکی و در بستر اینترنت، USSD و… است.

سیستم‌های پرداخت الکترونیک، موجب تسهیل در پرداخت‌ها و رونق کسب و کارهای آنلاین شده‌اند و بازارهای خرید و فروش را در سطح دنیا گسترش داده‌اند. این نوع پرداخت با سرعت بالا انجام می‌شود و هزینه معاملات و تراکنش‌ها را کاهش داده‌ است. پرکاربردترین روش‌های پرداخت الکترونیک به عنوان psp و پرداخت‌یار شناخته می‌شوند. هر کدام از این سیستم‌ها، ویژگی‌ها و کاربردهای متفاوتی دارند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

معرفی psp

Payment Service Provider به معنی ارائه خدمات پرداخت برای مشتریان است. این شرکت‎ها در زمینه‌های مالی و بانکی فعالیت کرده و ابزارها و زیرساخت‌های مورد نیاز برای پرداخت الکترونیک را فراهم می‌کنند. آن‌ها پل ارتباطی میان بانک‌ها و مشتریان تجاری هستند و در واقع به عنوان یک درگاه مستقیم، امکان پرداخت الکترونیک را فراهم می‌کنند. وظیفه آن‌ها دریافت مجوز و انتقال پول از حساب خریدار به حساب فروشنده است. در ایران، این شرکت‌ها در بستر شاپرک (شبکه الکترونیکی پرداخت کارتی) فعالیت می‌کنند. شرکت‌های پرداخت برای مشتریان، در زمینه‌های مختلفی از جمله پشتیبانی و ارائه دستگاه‌های کارتخوان (POS)، درگاه پرداخت الکترونیکی ((IPG، اپلیکیشن‌های پرداخت و… به مشتریان خدمت‌رسانی می‌کنند.

شروع فعالیت شرکت‌های پرداخت برای مشتریان در ایران به سال 1383 برمی‌گیردد. در حال حاضر در نظام بانکی کشور، 12 شرکت به عنوان خدمات پرداخت برای مشتریان فعالیت می‌کنند. این شرکت‌ها خدمات مشابهی ارائه می‌کنند. در ادامه سه شرکت ارائه‌دهنده خدمات پرداخت معتبر را معرفی می‌کنیم.

شرکت پرداخت نوین

شرکت پرداخت نوین از زیرمجموعه‌های بانک اقتصاد نوین است و به پشتوانه این بانک فعالیت می‌کند. شرکت پرداخت نوین با به‌کارگیری ابزارهای مختلف، از جمله درگاه‌های پرداخت الکترونیک، دستگاه‌های پرداخت نوین بانکی، خودپردازهای بانکی، کیوسک‌های بانکی و  USSDبه مشتریان خدمت‌رسانی می‌کند. اپلیکیشن این شرکت که با نام سان شناخته می‌شود، خدمات گسترده‌ای به مشتریان ارائه می‌دهد. کارتخوان‌های شرکت پرداخت نوین، در بستری کاملا ایمن، از انواع خدمات شتابی پشتیبانی می‌کنند.

شرکت ایران کیش

یکی از معتبرترین و فعال‌ترین شرکت‌های psp در ایران، شرکت ایران کیش است. بیشتر فعالیت این شرکت مربوط به اپلیکیشن آن است. اپلیکیشن ایران کیش که با نام پات شناخته می‌شود، خدمات متنوعی را به مشتریان ارائه می‌دهد.

ایران کیش در زمینه‌های دیگر پرداخت الکترونیک از جمله کیوسک خدمات پرداخت، درگاه پرداخت همراه، سامانه‌های ارائه تخفیف و وفاداری، سامانه یکپارچه گزارشات، راهکارهای نوین پرداخت، خدمات ارزش افزوده و… نیز فعالیت می‌کند. این شرکت، خدمات مرتبط با کارتخوان‌ها را با سرعت و امنیت بالا ارائه می‌دهد و از این نظر نیز جزء شرکت‌های پیشتاز است.

شرکت پاسارگاد

شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد با پشتوانه بانک پاسارگاد فعالیت می‌کند. محصولات و خدمات اصلی شرکت پاسارگاد، پایانه‌ اینترنتی، پایانه فروشگاهی، کارت اعتباری بانک و… است. مهم‌ترین فعالیت این شرکت نصب و راه‌اندازی دستگاه‌های کارتخوان و پشتیبانی از آن‌ها است. هر چند که این شرکت، نسبت به سایر شرکت‌های پرداخت الکترونیک خدمات کمتری ارائه می‌دهد، اما جایگاه ویژه‌ای در بانکداری الکترونیک کشور دارد. کیفیت و سرعت خدمات شرکت پاسارگاد باعث شده است تا این شرکت اعتماد مشتریان را جلب و خیلی سریع پیشرفت کند.

معرفی سیستم پرداخت‌یار

یکی دیگر از سیستم‌های پرداخت الکترونیک در ایران، اتصال غیرمستقیم به شبکه شاپرک، از طریق شرکت‌های psp است. با توجه به گسترش کسب و کارهای مجازی در سال‌های اخیر، نیاز به یک نهاد جدید برای پرداخت الکترونیک احساس می‌شد.

با تصمیم بانک مرکزی سیستم پرداخت‌یار شروع به کار کرد. این سیستم زیر نظر بانک مرکزی قراردادهایی با شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات منعقد می‌کند تا امکان استفاده از ابزارهای پذیرش و اتصال به شاپرک به صورت غیرمستقیم برای آن‌ها فراهم شود.

این سیستم مربوط به پرداخت‌های بدون کارت از جمله پرداخت‌های درون برنامه‌ای است. این سیستم با همکاری شرکت‌های درگاه‌ پرداخت مستقیم خدمات متنوعی مثل درگاه پرداخت مستقیم، درگاه پرداخت واسط، لینک پرداخت شخصی، فاکتورآنلاین و… را با پشتیبانی ارائه می‌کند.

تفاوت‌های سیستم Payment Service Provider و پرداخت‌یار

تفاوت این دو سیستم مهم در حوزه پرداخت الکترونیک به صورت زیر است:

• تسویه حساب: در درگاه‌های واسط، مبلغ پرداخت شده توسط مشتری ابتدا وارد حساب شرکت‌های واسطه می‌شود و پس از به حساب کاربر انتقال پیدا می‌کند. اما نحوه تسویه حساب در درگاه پرداخت مستقیم مبلغ بلافاصله پس از واریز شاپرک است.
• کارمزد: سیستم پرداخت مستقیم یا Payment Service Provider با ایجاد درگاه مستقیم کار می‌کند و کارمزدی بابت خدمات دریافت نمی‌کنند اما در سیستم درگاه غیرمستقیم، شرکت‌های واسط با توجه به نوع خدمت ارائه شده، از کاربران کارمزد دریافت می‌کنند.
• داشتن نماد اعتماد: یکی از شرایط لازم برای استفاده از خدمات درگاه‌های مستقیم داشتن نماد اعتماد الکترونیکی است. اما درگاه‌های واسط چنین شرطی ندارند و با فروشنده‌هایی که نماد اعتماد الکترونیکی ندارند نیز همکاری می‌کنند.

جمع‌بندی

با گسترش کسب و کارهای آنلاین، نیاز به خدمات پرداخت الکترونیک روز به روز بیشتر می‌شود. در ایران زیرساخت‌های لازم برای پرداخت الکترونیک توسط شرکت‌های Payment Service Provider و سیستم پرداخت‌یار تامین می‌شود.

این دو نهاد زیر نظر بانک مرکزی و در بستر شبکه الکترونیکی پرداخت کارتی (شاپرک) فعالیت می‌کنند. خدمات این سیستم مبنی بر پرداخت‌های آنلاین و غیرنقدی است و به کمک ابزارهای مختلف انجام می‌شود. شرکت‌های psp درگاه‌های مستقیم پرداخت ایجاد می‌کنند، اما سیستم پرداخت‌یار یک درگاه واسط است. شرکت پرداخت نوین، شرکت ایران کیش و شرکت پاسارگاد از معتبرترین شرکت‌های psp در ایران هستند. عملکرد این سیستم‌ها تفاوت زیادی ندارد و کسب و کارهای اینترنتی می‌توانند با توجه به نیاز خود سیستم مناسب را انتخاب کنند.